Strona WWW Centrum wiedzy o dostępności i upowszechniania zasad projektowania uniwersalnego w obszarze designu i przedmiotów codziennego użytku.
O Projekcie.
Oddajemy w Państwa ręce stronę WWW o projektowaniu uniwersalnym stworzoną w wyniku współpracy trzech polskich uczelni w projekcie „Centrum wiedzy o dostępności i upowszechniania zasad projektowania uniwersalnego w obszarze designu i przedmiotów codziennego użytku”. Projekt prowadzony jest przez Politechnikę Opolską a jej partnerami są Politechnika Krakowska i Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Niniejsza strona została zaprojektowana przez Pracowników Instytutu Sztuki i Designu Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Opracowaliśmy kompromis projektowy pomiędzy dostępnością, a estetyką. Takie podejście wymagało posegregowania treści i określonego ich opracowania, które pozwoliło na przekazanie maksymalnej ilości informacji prostym językiem. Struktura strony została uproszczona a ilość zakładek ograniczona. Wszystkie te zabiegi miały na celu zwiększenie czytelności i zapewnienie dostępu do wiedzy dla możliwie szerokiego odbiorcy.
Projektowanie uniwersalne.
Projektowanie uniwersalne jest uważane za utopijne. W końcu próba zaspokojenia potrzeb wszystkich użytkowników wydaje się prowadzić do klęski. Standardowo dążymy w procesie projektowym do definiowania konkretnych grup docelowych zawartych w 90% społeczeństwa, którego przedstawicieli mierzymy w centylach. Projektantów interesuje zatem zakres miar użytkowników między drobną kobietą i wysokim mężczyzną. To dla grupy o takich parametrach fizycznych powstaje większość projektów, a co za tym idzie produktów. Jednak, jeśli chwilę się zastanowimy może się okazać, że istnieją produkty nam teraz niezbędne, które powstały z myślą o osobach ze szczególnymi potrzebami. Telefon, kran otwierany jednym ruchem w górę, obniżone krawężniki, autobus niskopodłogowy, regulacja wysokości blatu biurka czy w końcu audiobooki to rozwiązania bez których nie wyobrażamy sobie normalnego funkcjonowania. Powstały one z myślą o osobach ze szczególnymi potrzebami, ale stały się produktami dostępnymi i powszechnie używanymi przez wszystkich.
Z drugiej strony pojawienie się w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r definicji projektowania uniwersalnego może nieuważnemu odbiorcy przysporzyć problemów. Konwencja swoją nazwą może nadawać pewien kontekst obecnym w niej definicjom. W ten właśnie sposób stawiany jest nader często znak równości między projektowaniem uniwersalnym a projektowaniem dla wąskich grup osób z niepełnosprawnościami, a projektowanie uniwersalne to przecież: projektowanie produktów, środowiska, programów i usług by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub szczególnego projektowania. Innymi słowy projektowanie dedykowane użytkownikom z niepełnosprawnościami nie jest projektowaniem uniwersalnym, a jego przeciwieństwem. W projektowaniu uniwersalnym chodzi o maksymalne rozszerzenie grupy użytkowników tak by produkty mogły być użytkowane przez różnorodnego użytkownika.
Niezależnie od definicji Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami nakazuje podmiotom publicznym realizowanie celów dotyczących dostępności przez stosowanie uniwersalnego projektowana. Możemy się również spodziewać dalszego zaostrzenia prawa dotyczącego dostępności i uniwersalnego projektowania produktów i usług w sektorze prywatnym na co wskazuje DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. Rysuje się zatem wyraźny trend projektowy. Chcąc projektować uniwersalnie w podczas ustalania celów projektowych powinniśmy zwrócić uwagę na wszystkie osoby ze szczególnymi potrzebami. Wskazane jest by wzbogacić swój proces tworzenia produktu o weryfikację projektu w kontekście 7 zasad projektowania uniwersalnego. Jeśli natomiast projektujemy dla osób z niepełnosprawnościami może da się znaleźć sposób, aby produkt niósł wartość dla możliwie jak najszerszego odbiorcy.
Zawartość strony.
Treści zawarte na niniejszej stronie mają za zadanie pomóc projektantom i użytkownikom znaleźć nić porozumienia w zakresie projektowania uniwersalnego. Chcemy wyróżnić obecne już dziś rozwiązania projektowe, które posiadają cechy projektowania uniwersalnego i zwrócić uwagę projektantów na nowe możliwości.
Artykuły, mają na celu dać szersze spojrzenie na projektowanie uniwersalne. Zwracają uwagę na trendy projektowe, wskazują dobre praktyki, nawołują do pracy w zespołach interdyscyplinarnych. Część z nich traktuję o konkretnych grupach docelowych i podkreśla wagę rozszerzonych badań projektowych przy udziale zainteresowanych. Wskazują na odpowiedzialność społeczną projektantów. Mówią o projektowaniu jako o medium zmiany społecznej pokazując realny wpływ projektowania uniwersalnego na życie przeciętnego użytkownika.
Krótkie notki mają praktyczną formę. W ich skład wchodzą opisy konkretnych grup docelowych, studia przypadku i wytyczne projektowe. Mają na celu ułatwienie projektowania dla osób ze szczególnymi potrzebami, lepsze rozpoznanie tych potrzeb. Nadrzędnym ich celem jest ułatwienie rozszerzenia założeń projektowych o zasady projektowania uniwersalnego. Pokazanie, że czasem niewielka zmiana wprowadzona w projekcie może znacząco wpłynąć na komfort użytkowania produktu nie tylko przez osoby wcześniej wykluczane, ale przez nas wszystkich.
Lepsze zrozumienie potrzeb grup dotychczas branych pod uwagę tylko w sporadycznych przypadkach może podpowiedzieć wiele nowych pomysłów. Oglądając przygotowane wywiady dostrzeżecie Państwo zapewne wiele problemów projektowych. Problemów, które są problemami mniejszości, jednakże mogą prowadzić do rozwiązań zmieniających życie nas wszystkich.
Dr Lech Kolasiński